Ӧткӧн суббот кӱнде Чой аймактыҥ Паспаул јуртында Н.Улагашевтиҥ адыла адалган музейдиҥ јанында телекейдиҥ тургун калыктарыныҥ телекейлик Кӱнине учурлай аймактар ортодогы кӧдӱриҥилӱ байрам ӧткӧн. Быјыл ол алтай албатыныҥ бойыныҥ кӱӱниле Россияга киргенинеҥ ала 260-јылдыгына ла Алтай Республиканыҥ тӧзӧлгӧнинеҥ ала 25 јылдыгына учурлалган.

Байрам Кош-Агаш, Улаган, Чой, Майма, Турачак аймактардыҥ ла Горно-Алтайсктыҥ делегацияларыныҥ парадынаҥ башталган.
Чой аймактыҥ башчызы Александр Борисов бу байрам текши Россия ичинде учурлу байрам болгонын темдектген. Не дезе, бистиҥ ороондо башка-башка калыктар јуртайт. «Ороонныҥ политический башкартузы ас тоолу албатылардыҥ культуразын, тилин чеберлеп аларына јаан ајару эдет. Эҥ артык темдек эдип Алтай Республиканы аларга јараар. Калганчы јылдарда республикабыс јаранат, јаҥы эмчиликтер, школдор, јолдор, балдардыҥ садтары тудулат. Федерал бюджеттеҥ бу ууламјыларга акча-манат чыгарылат. Чой аймак јаан эмес, је мында алтайлар, орустар, белорустар, немецтер, еврейлер, татарлар, керек дезе бир француз та јадат. Ончобыс амыр-энчӱ, најылык айалгада јададыс» - деп, Александр Борисов айткан.
Јаҥжыкканы аайынча келген айылчыларга курлар курчагандар. Окылу айылчылардыҥ тоозында АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ Председатели Иван Белеков, АР-дыҥ Башкарузыныҥ Председателиниҥ ордынчызы Эжер Ялбаков, АР-дыҥ культуразыныҥ министри Эжер Малчинов, АР-дыҥ эл политика ла јондык колбулар аайынча Комитединиҥ председатели Игорь Яимов, АР-дыҥ муниципал тӧзӧлмӧлӧриниҥ Ассоциациязыныҥ башкараачызыныҥ ордынчызы Родион Букачаков, АР-дыҥ ас тоолу тургун калыктарыныҥ Ассоциациязыныҥ башкараачызы Николай Миклюшов, јондык биригӱлердиҥ чыгартулу улузы ла оноҥ до ӧскӧлӧри болгон.
Байрамга јуулган эл-јонды АР-дыҥ Башчызыныҥ адынаҥ уткыган АР-дыҥ Башкарузыныҥ Председателиниҥ ордынчызы Эжер Ялбаков мынайда айткан:
- Бис кажы ла јыл јолыгадыс. Быјыл республикабыстыҥ делегациязы «Сокровища Севера. Мастера и художники России» деп адалган јарымка-кӧрӱде туружып, бастыра бар-јок кайралдарды ойноп алган. Бистиҥ Конституцияда «Бис Алтай Республиканыҥ кӧп калыкту албатызы…» деп айдылат. Бис јаантайын бирлик болгоныс, Туулу Алтайдыҥ магын чыгарганыс. Мынаҥ да ары тӧрӧл јеристиҥ ӧзӱмине иштеерис деп бӱдедим».
Эжер Ялбаков тергеениҥ јонјӱрӱмдик-экономикалык ӧзӱмине камаанын јетиргени, эрчимдӱ јондык ижи учун бир канча кижиге Алтай Республиканыҥ Кӱндӱлӱ грамотазын табыштырган. Анайып, Алтай Республиканыҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла «Красносельск» СППК-ныҥ председатели Елена Каюкова, иштиҥ ветераны, АР-дыҥ јуртээлеминиҥ нерелӱ ишчизи Петр Крачнаков, јарлу «Тала» ӧмӧликтиҥ башкараачызы Роман Саланханов, Тондоштыҥ јурт јеезезиниҥ депутады Геннадий Ульчиеков кайралдаткандар. «Чаптыган» ансамбльдыҥ башкараачызы Добрыня Сатинге, «Алтай Кай» ансамбльдыҥ солизи Эдуард Согоноковко АР-дыҥ Башчызыныҥ Быйанду самаралары табыштырылган. 
Республикан Парламенттиҥ спикери Иван Белеков бойыныҥ уткуулду сӧзинде бу байрамныҥ јаан учурлу болгонын темдектеген. Ол јарлу кайчы Николай Улагашевтиҥ јайаан энчизи керегинде база айдып, Улагашев алтай албатыга јебрен чактардаҥ «Алтай Буучай», «Кӧзӱйке», «Алып Манаш» ла оноҥ до ӧскӧ кай чӧрчӧктӧрди артыргызып салганын темдектеген. Иван Белеков Николай Улагашевтиҥ јайаан энчизи, Курмач-Байголдыҥ чалкандуларыныҥ јарлу кожоҥдоры чылап, алтай албатыныҥ бирлик кӧгӱс байлыгына кирип турганын айтты.
Калганчы катап ӧткӧн тооалыштыҥ алдында билим-практикалык конференция ӧткӱрилгенин ле анда тӱӱкилик јӧп алынганын (тергеениҥ эл-јонында алтай албатыныҥ тоозында ас тоолу калык болуп артар арга бар) аҥылап темдектеген.
Спикер республиканыҥ ас тоолу калыктарыныҥ бир кезек јондык ишчилерине АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ Кӱндӱлӱ грамотазын ла сыйларын табыштырган.
Алтай Республиканыҥ ас тоолу тургун калыктарыныҥ Ассоциациязыныҥ башкараачызы Николай Миклюшов јерлештерин тӧрӧл тилиле уткыды.
«Бистиҥ эҥ јаан байлыгыс – эл-јоныс ла Алтайыс. Кажы ла муниципал тӧзӧлмӧдӧ бойыныҥ геройлоры бар. Олор бисти бириктирип ле кӧдӱрип јат. Бис бӱгӱн, ады-јолы јаҥыс ла республика ичинде эмес, је анайда ок оныҥ тыштында да јарлу кайчы Николай Улагашевтиҥ јеринде јуулганыс. Ады-јолы јарлу улус кажы ла аймакта бар болуп јат» - деп, АР-дыҥ муниципал тӧзӧлмӧлӧриниҥ Ассоциациязыныҥ башкараачызыныҥ ордынчызы Родион Букачаков айткан.
Бу кӱн кӧп балдар чыдадып, келер ӱйени ишке ле јондык јӱрӱмге таскадарында јакшынак темдек кӧргӱзип турган билелерге, анайда ок јайалталу јашӧскӱримге кӧдӱриҥилӱ айалгада кайралдар база табыштырылган.
Байрамга келген улус духовой оркестрдиҥ, ӧрӧ адалган аймактардаҥ келген артисттердиҥ ле республиканыҥ јайаан ӧмӧликтериниҥ ойын-концерттерин, албаты устарыныҥ эдимдериниҥ кӧрӱ-јарымказын кӧрӧр, ас тоолу тургун калыктардыҥ аш-курсагынаҥ амзар ла спорт маргаандарда туружар аргалу болгон.
Анайда ок јуулган улус тергеениҥ ас тоолу тургун калыктарын чеберлеп аларыла колбулу сурактарды шӱӱшкендер.
Ас тоолу тургун калыктардыҥ байрамын темдектеер деп ООН-ныҥ Генеральный Ассамблеязы 1994 јылда јӧптӧгӧн. Башка-башка этностордыҥ чыгартулу улузы оны јылдыҥла куран айдыҥ 9-чы кӱнинде темдектейт. Алтай Республикада ас тоолу тургун калыктарга кирип турган этностордоҥ кумандылар, тубалар, чалкандулар ла телеҥиттер јуртайт. Бисте бу байрам 2008 јылдаҥ ала темдектелет.
Текши Россияны алар болзо, Тӱндӱктиҥ, Сибирьдиҥ ле Ыраак Кӱнчыгыштыҥ ас тоолу тургун калыктары деп 40 этнос аҥыланат ла  Россияныҥ 30-таҥ ажыра тергеезинде јуртайт, Олордыҥ 65 проценти јурт јерлерде јадат. Россияда ас тоолу тургун калыктар деп ада-ӧбӧкӧлӧриниҥ јерлеринде јадып, јӱрӱмниҥ, эдип турган ижиниҥ јаҥжыккан бӱдӱмин чеберлеп апарып јаткан текши тоозы 50 муҥнаҥ ас калыктар чоттолот

http://kip-ra.ru/novosti/57/